Khái niệm
Mua sắm hàng hóa đơn nguồn
Mua sắm hàng hóa đơn nguồn là quá trình mua hàng chỉ từ một nhà cung cấp mà ta đã lựa chọn, mặc dù có nhiều nhà cung cấp khác cũng cung cấp các sản phẩm tương tự.
Ví dụ, nếu công ty của mình quyết định mua máy tính Dell, mặc dù có nhiều dòng máy tính khác, thì đây chính là một minh họa cho loại mua sắm hàng hóa đơn nguồn.
Tuy nhiên, không giống như việc mua sắm hàng hóa độc quyền, với hình thức mua sắm đơn nguồn này, chúng ta hoàn toàn có khả năng lựa chọn việc chuyển đổi nhà cung cấp, nhưng vì những vấn đề chiến lược và những lý do về chi phí có thể phát sinh, công ty của chúng ta quyết định chỉ sử dụng một nhà cung cấp cụ thể nào đó.
Mua sắm hàng hóa độc quyền
Việc mua sắm hàng hóa độc quyền liên quan đến việc mua sắm các hàng hóa mà ở đó chỉ có một nhà cung cấp cho loại sản phẩm cụ thể. Thông thường đây là những sản phẩm độc đáo mà chúng ta sẽ không thể tìm thấy ở bất cứ đâu ngoại trừ từ nhà cung cấp/nhà sản xuất này.
Vì vậy, trước khi làm bất kỳ điều gì khác trong quá trình giao dịch và đàm phán với nhà cung cấp kiểu sản phẩm đặc biệt hoặc nhà cung cấp duy nhất mà ta đã chọn, ta cần phải biết và xác định chính xác về hình thức mua sắm mà mình muốn tiến hành.
Những khác biệt chính trong quá trình mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền
Sự khác biệt chính giữa mua sắm đơn nguồn và độc quyền đó là sự lựa chọn.
Trong mua sắm đơn nguồn, chúng ta có thể so sánh các nhà cung cấp khác nhau dựa trên các yếu tố như giá cả và chất lượng. Sau khi đánh giá các tùy chọn đó, chúng ta sẽ chọn một nhà cung cấp phù hợp nhất với mong muốn và nhu cầu của mình.
Ngược lại, khi mua sắm độc quyền, chúng ta không nhận được bất kỳ tùy chọn nào, bởi vì nhà cung cấp đó là nhà cung cấp duy nhất có thể cung cấp các sản phẩm và hàng hóa mà mình cần. Nói cách khác, nhà cung cấp đó là nguồn duy nhất của sản phẩm chúng ta đang cần, và vì vậy ta buộc lòng phải thỏa thuận với nhà cung cấp đó, ngay cả khi chi phí nhiều hơn cái giá mà mình muốn trả.
Ưu điểm
Ưu điểm chính của hình thức mua sắm đơn nguồn là nó cung cấp cho chúng ta tùy chọn mua sắm dựa trên các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của mình. Nó cũng cho phép chúng ta đàm phán các điều khoản có lợi hơn và thay đổi nhà cung cấp nếu họ không đáp ứng được mong đợi của mình.
Ưu điểm chính của hình thức mua sắm độc quyền là nó cắt giảm thời gian chúng ta dành để sắp xếp thông qua tất cả các tùy chọn có sẵn. Phải mất thời gian và tiền bạc để liên hệ với các nhà cung cấp khác nhau để yêu cầu giá cả và đàm phán hợp đồng. Khi chỉ có một nhà cung cấp, nhà phân phối hoặc người bán duy nhất sẽ làm giảm lượng thời gian chúng ta phải dành cho việc nghiên cứu sản phẩm và đàm phán giá cả so với khi chúng ta có nhiều nhà cung cấp. Chúng ta cũng có thể tiết kiệm chi phí hành chính với một nhà cung cấp duy nhất, vì khi đó, ta sẽ chỉ dành ít thời gian để mặc cả về những thứ như giá cả và lịch giao hàng.
Nhược điểm
Cả hai quá trình mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền đều yêu cầu mua hàng chỉ từ một nhà cung cấp nào đó. Do vậy, việc mua sắm theo cả hai cách này sẽ đưa một doanh nghiệp bất kỳ vào trạng thái hoạt động rất bấp bênh, với nhiều rủi ro tiềm ẩn, bởi vì họ phải phụ thuộc rất nhiều vào các dịch vụ của nhà cung cấp.
Nhà cung cấp cũng bị rơi vào một vị trí khó khăn, vì họ chỉ có thể có một khách hàng mà thôi. Nếu mối quan hệ giữa nhà cung cấp và khách hàng vì lý do nào đó trở nên khó khăn, hoặc một trong hai bên gặp phải những áp lực về tài chính, thì lúc đó, cả bên bán và bên mua sẽ gặp nhiều trở ngại trong quá trình giao dịch với nhau.
Những giải pháp khả thi cho mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền
Tránh cả hai hình thức mua sắm này
Giải pháp hàng đầu là không nên tham gia vào một tình huống mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền. Ví dụ, trong một số trường hợp, đặc biệt là đối với các hợp đồng của chính phủ, cần phải cẩn thận để đảm bảo rằng không có bất kỳ phí tổn tham nhũng nào được nảy sinh từ cả hai bên. Chính vì lý do này mà nhiều chính phủ đã kiên quyết tổ chức đấu thầu cạnh tranh và xóa bỏ bất kỳ khuynh hướng độc quyền nào. Nhiều quốc gia còn kiểm tra chặt chẽ chiến lược mua hàng của mình để đảm bảo rằng điều này không thể xảy ra.
Ở một số quốc gia, các hợp đồng quốc phòng đặc thù liên tục được trao cho nhiều công ty để loại bỏ khả năng tham nhũng, đồng thời để đảm bảo rằng quốc gia đó sẽ không bị lệ thuộc vào duy nhất một công ty trong vấn đề quốc phòng. Nhiều chính phủ còn đưa ra các quy định khá nghiêm ngặt cần phải được tuân thủ trước khi một quá trình mua sắm từ một nhà cung cấp duy nhất nào đó có thể được thực thi.
Mua lại nhà cung cấp
Nhiều chủ đầu tư tầm cỡ thường giải quyết vấn đề mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền bằng cách mua luôn nhà cung cấp đó.
Sẵn sàng với nguồn thay thế
Điều này dễ dàng hơn với việc mua sắm hàng hóa đơn nguồn vì các nhà cung cấp tương tự khác có thể cung cấp những sản phẩm tương tự với mức chất lượng có thể tốt hơn hoặc kém hơn so với mức chất lượng của những nhà cung cấp trước đây.
Những nhà cung cấp hàng hóa tương tự với sản phẩm/dịch vụ mà ta đang dự định mua cũng nên biết về việc ta sẽ tìm nguồn hàng hóa thay thế. Bởi như vậy, họ sẽ linh hoạt hơn khi đàm phán và sẽ có nhiều độ co dãn hơn trong các điều khoản hợp đồng. Tuy vậy, cũng phải thật cảnh giác: Đảm bảo hợp đồng của chúng ta được soạn thảo thật chặt chẽ để tránh trường hợp tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa, tức là lại bị rơi vào tình huống không thể thay đổi nhà cung cấp.
Mua sắm hàng hóa đơn nguồn dành cho những công ty nhỏ
Với các công ty nhỏ, việc mua sắm hàng hóa đơn nguồn là khá phổ biến và đây cũng chính là một điểm yếu cố hữu trong việc điều hành một doanh nghiệp nhỏ. Sẽ rất hiếm khi đạt được hiệu quả về chi phí khi mua cùng một lượng hàng hóa nhỏ từ nhiều nhà cung cấp khác nhau.
Bên cạnh đó, có một thực tế rằng các đơn hàng nhỏ không đặc biệt quan trọng đối với một nhà cung cấp lớn, điều này làm cho những công ty nhỏ gặp bất lợi trong mối quan hệ giữa người mua và người bán.
Trong những trường hợp như này, điều bắt buộc là những công ty nhỏ phải có mối quan hệ tốt đẹp với nhà cung cấp. Để thoát khỏi tình huống như thế, nên chăng, họ cũng phải bắt đầu tìm kiếm để chuẩn bị sẵn cho mình nhiều nhà cung cấp khác nhất nếu có thể.
Kết luận
Từ những phân tích ở trên, cho dù chúng ta nhìn theo góc cạnh nào, thì việc phụ thuộc vào một nhà cung cấp cho lĩnh vực kinh doanh trọng tâm của mình không bao giờ có thể là một ý tưởng tốt. Vì vậy, cố gắng đầu tiên là đừng để rơi vào bất kỳ tình huống nào trong đó. Do vậy, nếu chúng ta phải nói chuyện với những nhà quản lý cấp cao nhất của mình (bởi vì chỉ nhà quản lý cấp cao nhất, không phải ai khác mới có thể thay đổi nguồn cung cấp hóa cho doanh nghiệp), hãy tích cực và nghiêm túc xem xét để loại bỏ tình trạng mua sắm hàng hóa đơn nguồn và độc quyền.